Kiểm tra chất lượng khí nén trong sản xuất thức ăn chăn nuôi

Kiểm tra chất lượng khí nén giúp ngăn ngừa ô nhiễm, giảm nguy cơ thu hồi thức ăn chăn nuôi và thú cưng. Tìm hiểu rủi ro, tiêu chuẩn và giải pháp kỹ thuật hiệu quả.

Trong ngành thức ăn chăn nuôi và thú cưng, vấn đề thu hồi sản phẩm (recall) xảy ra thường xuyên hơn nhiều người nghĩ. Các nguyên nhân phổ biến gồm nhiễm vi sinh, kim loại, dầu, tạp chất hoặc sai lệch trong kiểm soát chất lượng. Tuy nhiên, một yếu tố gây ô nhiễm nghiêm trọng lại thường bị xem nhẹ: khí nén.

Khí nén được dùng ở nhiều công đoạn như vận chuyển nguyên liệu, trộn, phun phụ gia, vận hành van, làm sạch thiết bị và đóng gói. Nếu khí nén bị nhiễm bẩn, tạp chất có thể đi thẳng vào sản phẩm. Vì vậy, kiểm tra chất lượng khí nén không chỉ là yêu cầu của FDA, BRC hay SQF — mà còn là biện pháp quan trọng giúp doanh nghiệp ngăn ngừa nguy cơ thu hồi tốn kém và bảo vệ uy tín thương hiệu.

Bài viết này dựa trên nội dung chuyên đề kỹ thuật từ tài liệu gốc để giải thích rõ vì sao kiểm tra khí nén đóng vai trò sống còn trong ngành thức ăn chăn nuôi – thú cưng, và làm sao áp dụng hiệu quả trong thực tế vận hành.

Vì sao khí nén là nguồn rủi ro dễ bị bỏ qua?

Trong dây chuyền sản xuất thức ăn chăn nuôi và thức ăn thú cưng, khí nén hiện diện ở hầu hết công đoạn:

Vận chuyển bột, hạt và phụ gia qua đường ống
Phối trộn nguyên liệu trong silo, mixer
Phun chất tạo mùi, vitamin, khoáng
Vệ sinh bề mặt thiết bị, khuôn ép viên
Vận hành hệ thống đóng gói, ép túi, định lượng

Khí nén có thể tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với sản phẩm. Dù tiếp xúc gián tiếp, khí bẩn vẫn có thể gây nhiễm chéo. Trong nhiều nhà máy, khí nén được xem như “khí sạch mặc định” — nhưng thực tế hoàn toàn ngược lại. Sau quá trình nén, lượng tạp chất trong khí có thể tăng lên gấp hàng chục lần.

Ở ngành thực phẩm thú cưng — một trong những ngành có rủi ro nhiễm vi sinh cao nhất — khí nén bẩn có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng: thu hồi hàng loạt, mất uy tín thương hiệu và thiệt hại tài chính lớn.

Những tạp chất nguy hiểm trong khí nén có thể gây thu hồi sản phẩm

Các tạp chất trong khí nén được chia làm bốn nhóm chính, theo tiêu chuẩn ISO 8573. Đây cũng là bốn nguyên nhân gây thu hồi phổ biến nhất trong ngành thức ăn chăn nuôi và thú cưng

Vi sinh vật – mối nguy lớn nhất (Salmonella, E.coli, Listeria)

Khí nén ẩm → nước đọng → tạo môi trường lý tưởng cho vi khuẩn phát triển. Trong dây chuyền đóng gói, khí nén có thể mang vi sinh trực tiếp vào bao bì hoặc sản phẩm.

Nhiễm khuẩn là nguyên nhân hàng đầu của các đợt thu hồi thức ăn thú cưng do FDA công bố.

Dầu & hơi dầu

Khoảng 70% máy nén khí trên thị trường là loại có dầu. Khi dầu rò rỉ vào khí:

Gây ô nhiễm hóa học
Dẫn đến mùi lạ
Phá hủy phụ gia dinh dưỡng
Khiến sản phẩm bị buộc thu hồi ngay lập tức

Dù dùng máy nén khí oil-free, hơi dầu từ môi trường vẫn có thể xâm nhập.

Hạt rắn – mảnh kim loại, gỉ sét, bụi

Gây lẫn tạp chất vào thức ăn → vi phạm tiêu chuẩn vệ sinh thực phẩm và quy định an toàn động vật. Đường ống cũ hoặc không được sấy khô là nguồn phát sinh lớn nhất.

Nước & độ ẩm

Nước trong khí nén gây:

Nấm mốc, vi khuẩn
Biến đổi cấu trúc sản phẩm
Hỏng thiết bị và van
Làm tắc vòi phun trong dây chuyền phun phụ gia

Nhiều đợt thu hồi thực phẩm thú cưng liên quan trực tiếp đến nhiễm ẩm.

Vai trò của kiểm tra chất lượng khí nén trong phòng ngừa thu hồi sản phẩm

Kiểm tra khí nén (Air Quality Testing) giúp doanh nghiệp:

✔ Phát hiện sớm vi sinh

Trước khi chúng lan vào lô sản phẩm đã đóng gói.

✔ Phát hiện dầu & hơi dầu

Tránh ô nhiễm hóa học — loại thu hồi nguy hiểm và tốn kém nhất.

✔ Kiểm soát độ ẩm – dew point

Ngăn nấm mốc và ngưng tụ nước trong đường ống.

✔ Kiểm tra hạt rắn & kim loại

Phát hiện gỉ sét hoặc mảnh ống bong tróc.

✔ Đánh giá toàn bộ rủi ro theo HACCP & FSMA

Không chỉ xử lý sự cố, mà phòng ngừa từ gốc.

FDA, BRC và SQF đều quy định rằng khí nén phải được kiểm tra định kỳ, vì nó là nguồn gây ô nhiễm tiềm ẩn nhưng cực kỳ nghiêm trọng.

Nếu doanh nghiệp muốn kiểm toán khí nén chuyên sâu, có thể tham khảo dịch vụ từ NB Engineering: https://nb-engineering.com.vn/

Kiểm tra khí nén giúp đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế

FDA (FSMA) – yêu cầu kiểm soát phòng ngừa

Khí nén được xem là một “nguyên liệu tiếp xúc gián tiếp với thực phẩm”.

BRC & SQF – yêu cầu khí nén phải sạch và được giám sát

Không được chứa vi sinh, dầu hay tạp chất.

FEDIAF & AAFCO – đối với thức ăn thú cưng

Nghiêm cấm nhiễm Salmonella hoặc tạp chất vật lý.

ISO 8573 – tiêu chuẩn đo lường chất lượng khí nén

Bắt buộc áp dụng khi đánh giá:hạt, nước, dầu, vi sinh. Nhà máy phải xác định class phù hợp cho từng điểm sử dụng.

Các điểm sử dụng khí nén cần ưu tiên kiểm tra trong dây chuyền thức ăn chăn nuôi và thú cưng

Đóng gói tự động
Phun phụ gia, hương liệu, dầu mỡ
Van xả đáy silo và mixer
Vận chuyển bột, hạt qua ống khí
Sấy và làm nguội sản phẩm
Khu vực nén – ép viên
Vệ sinh bề mặt thiết bị bằng khí nén

Những vị trí này có nguy cơ tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với sản phẩm, do đó kiểm tra khí nén (particle – water – oil – microbiology) là bắt buộc.

Giải pháp tối ưu hóa chất lượng khí nén – áp dụng trong nhà máy thức ăn chăn nuôi và thú cưng

Để khí nén đạt chuẩn, cần kết hợp:

Bộ lọc nhiều cấp (pre-filter – coalescing – activated carbon – sterile filter)
Máy sấy khí chất lượng cao
Tách nước & xả nước tự động
Đường ống sạch, chống gỉ
Thiết kế hệ thống tránh đọng nước
Kiểm tra khí nén định kỳ theo ISO 8573

Việc đầu tư đúng mức giúp nhà máy tránh chi phí thu hồi có thể lên đến hàng tỷ đồng.

Khí nén là một phần quan trọng trong dây chuyền sản xuất thức ăn chăn nuôi và thú cưng, nhưng cũng là một trong những nguồn gây ô nhiễm nguy hiểm nhất. Việc kiểm tra chất lượng khí nén giúp doanh nghiệp:

Ngăn ngừa nguy cơ nhiễm dầu, nước, hạt và vi sinh
Đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế như FDA, BRC, SQF
Tránh các đợt thu hồi sản phẩm tốn kém
Bảo vệ uy tín và thương hiệu

Đây là giải pháp phòng ngừa – tiết kiệm – hiệu quả mà mọi nhà máy đều nên thực hiện.

Việt Nam FIL đồng hành cùng chất lượng khí nén của bạn

Việt Nam FIL là nhà cung cấp giải pháp khí nén, lọc khí và xử lý khí toàn diện dành cho các nhà máy thức ăn chăn nuôi và thú cưng. Với đội ngũ kỹ thuật nhiều kinh nghiệm, chúng tôi hỗ trợ: